Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Astana Uluslararası Forumu’nun ikincisini açarken, küresel belirsizlik ortamında uluslararası iş birliği, nükleer silahsızlanma ve kurumsal reform için güçlü bir çağrıda bulundu. Tokayev, konuşmasında diyaloğun, bölünmeden daha güçlü olduğunu vurgulayarak, Kazakistan’ın barışçıl dış politikasını teknoloji ve dijital dönüşümle birleştirdiğini ifade etti.
“Çok Taraflılık Zor Durumda”
Tokayev, dünyada artan çatışmalar ve teknolojik dönüşüm karşısında, mevcut küresel düzenin giderek daha kırılgan hale geldiğini belirtti. "Çok taraflılık zor duruma düştü" diyen Tokayev, ülkelerin iş birliği yapma iradesini yeniden kazanmaları gerektiğini söyledi. Bu kapsamda Kazakistan’ın diyaloğu temel alan dış politika anlayışının altını çizdi.
Kazakistan: Bölgenin Dijital Merkezi Olma Yolunda
Kazakistan’ın Orta Asya'nın en güçlü süper bilgisayarını hizmete aldığını açıklayan Tokayev, ülkesinin yapay zeka, dijital dönüşüm ve blokzincir teknolojileri gibi alanlarda bölgesel bir merkez olma hedefini duyurdu. Ayrıca, “CryptoCity” adını taşıyacak pilot bir bölge kurma planlarını paylaştı. Bu bölgede kripto paraların günlük alışverişte kullanılabileceği yeni bir dijital ekonomi deneyi yürütülecek.
Nükleer Silahsızlanma ve Küresel Güvenlik
Konuşmasında nükleer silahlanmaya da dikkat çeken Tokayev, dünyada dokuz ülkenin elinde toplamda 13 binin üzerinde nükleer başlık bulunduğunu ve bu durumun yanlış hesaplamalarla büyük felaketlere yol açabileceğini vurguladı. Kazakistan’ın 450 nükleer testin yapıldığı topraklara sahip olduğunu hatırlatan Tokayev, ülkesinin gönüllü olarak nükleer silahlarından vazgeçtiğini ve bugün de nükleer ve biyolojik silahların yayılmasına karşı güçlü savunuculuk yaptığını belirtti.
Siyasi Reformlar ve Adil Devlet Vurgusu
Tokayev, ülkesinin "Güçlü Başkan – Etkin Parlamento – Hesap Verebilir Hükümet" modeline geçtiğini ve süper-başkanlık sisteminden uzaklaşıldığını ifade etti. Başkanlık görev süresinin yedi yıl ile sınırlandırıldığını belirten Tokayev, bu reformların Kazakistan’ı daha güvenli, daha müreffeh ve daha medeni bir toplum haline getireceğine inandığını dile getirdi. Parlamentoda kadınlar, gençler ve kırılgan grupların daha geniş temsil edilmesini sağlayan yeni bir siyasi yapı oluşturulduğunu da sözlerine ekledi.
İnsan Hakları, Hukuk ve Ekonomik Gelişim
Cumhurbaşkanı, kalkınmanın temelinde insan hakları ve hukukun üstünlüğünün bulunduğunu vurguladı. 2024 yılında ekonominin %5,1 oranında büyüdüğünü, yabancı yatırımların rekor düzeye ulaştığını ve Trans-Hazar taşımacılığında %62’lik artış yaşandığını belirtti. Ancak Tokayev, kalkınmanın sadece sayılarla değil, toplumun tamamının refahtan pay almasıyla anlamlı olacağını söyledi. Bu bağlamda, bölgesel eşitsizliklerin azaltılması ve orta sınıfın güçlendirilmesine öncelik verildiğini belirtti.
İklim Krizi ve Yeşil Gündem
Orta Asya’nın iklim değişikliğinden en fazla etkilenen bölgelerden biri olduğunu söyleyen Tokayev, bu alanda bölgesel iş birliğini teşvik ettiklerini ifade etti. 2026 yılında BM iş birliğiyle düzenlenecek olan Bölgesel Ekolojik Zirve’nin, bu çabaların somut bir göstergesi olacağını duyurdu. Ayrıca, nükleer enerjiyi ulusal stratejinin önemli bir parçası haline getirme hedefini de yineledi.
BM Güvenlik Konseyi’nde Reform Çağrısı
Tokayev, 80. yaşını kutlayacak olan Birleşmiş Milletler’in yapısal reformlara ihtiyacı olduğunu dile getirdi. BM Güvenlik Konseyi'nin mevcut yapısının, günümüz dünyasını yansıtmadığını ifade ederek, daha geniş bölgesel temsiliyetin sağlanması gerektiğini savundu. Tokayev’e göre, dünya barışı yalnızca birkaç ülkenin değil, tüm insanlığın ortak sorumluluğu olmalıdır.
“Diyalog, İnsanlığa Yeni Bir Yol Çizebilir”
Forumun ana teması olan “Zihinleri Birleştirmek, Geleceği Şekillendirmek” başlığına atıfta bulunan Tokayev, diplomasinin yalnızca resmi protokollerden ibaret olmaması gerektiğini, insan-insana güvenin ve ortak bilgi paylaşımının yeni uluslararası ilişkiler mimarisini oluşturacağını söyledi. Tokayev, Kazakistan’ın bu süreçte fikirleri bir araya getiren, uzlaşıyı teşvik eden ve güvenilir bir ortak olarak rol alacağını vurguladı.
Derya Soysal- Astana
Yorum Yazın